Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự của VKSND tỉnh Hậu Giang
Đ/c Hồ Ánh Tuyết,
Phó Viện trưởng VKSND tỉnh Hậu Giang
Trong giai đoạn hiện nay, công cuộc đổi mới đất nước, cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế ngày càng toàn diện; tình hình kinh tế-xã hội ngày càng phát triển, dự báo sẽ nảy sinh nhiều loại tranh chấp mới chưa có tiền lệ với diễn biến phức tạp hơn; lĩnh vực dân sự, thương mại, lao động càng trở nên đa dạng, phức tạp. Trên cơ sở các chủ trương của Đảng về cải cách tư pháp, Quốc hội đã thông qua Hiến pháp năm 2013. Hiến pháp đã đề cao vai trò, trách nhiệm của các cơ quan tư pháp, trong đó có VKSND trong việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân; với các quy định của Bộ luật dân sự, Bộ luật tố tụng dân sự và nhiều đạo luật khác trong lĩnh vực dân sự, thương mại như: Luật đất đai, Luật doanh nghiệp, Luật hôn nhân và gia đình, Luật đầu tư,…với rất nhiều nội dung mới và tiến bộ. Đây là cơ sở vững chắc để VKSND thực hiện hiệu quả chức năng, nhiệm vụ kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, bảo vệ tốt hơn quyền con người, quyền công dân, bảo vệ công lý và pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Bộ luật dân sự, Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 đã khẳng định quyền công dân và trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng phải tôn trọng, bảo vệ quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân; Toà án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự do chưa có điều luật để áp dụng1. Đối với VKSND, Bộ luật tố tụng dân sự tiếp tục khẳng định vai trò của VKSND là cơ quan tiến hành tố tụng; Kiểm sát viên, Kiểm tra viên, là người tiến hành tố tụng; thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự; có trách nhiệm tham gia các phiên toà, phiên họp, thực hiện các quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị theo quy định của pháp luật nhằm bảo đảm cho việc giải quyết vụ việc dân sự kịp thời, đúng pháp luật. So với Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004, Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 đã bổ sung quy định VKS phải tham gia phiên toà sơ thẩm đối với các vụ án dân sự do Toà án thụ lý trong trường hợp chưa có điều luật áp dụng; Kiểm sát viên phải tham gia phiên họp xét khiếu nại, kiến nghị về việc trả lại đơn khởi kiện; tại phiên toà sơ thẩm, Kiểm sát viên không chỉ phát biểu ý kiến về việc chấp hành pháp luật tố tụng mà còn phát biểu ý kiến về việc giải quyết vụ án; trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự, bên cạnh việc thu thập tài liệu, chứng cứ để thực hiện thẩm quyền kháng nghị, kiến nghị, Kiểm sát viên còn có nhiệm vụ, quyền hạn yêu cầu Toà án xác minh, thu thập chứng cứ,…Các quy định mới Hiến pháp và pháp luật nêu trên đã thể chế hoá những tư tưởng tiến bộ của cải cách tư pháp. Hoạt động tư pháp nói chung và hoạt động tố tụng dân sự nói riêng phải xuất từ mục tiêu bảo vệ công lý, tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Đây là những tư tưởng tiến bộ, đồng thời phù hợp với thực tiễn công tác giải quyết các vụ việc dân sự ở nước ta. Việc tăng cường trách nhiệm của VKSND trong trong tố tụng dân sự cũng thể hiện Đảng và Nhà nước ta đã khẳng định và tin tưởng vào vai trò quan trọng của VKSND trong hệ thống các cơ quan tư pháp. Đây là vinh dự, đồng thời cũng là trách nhiệm mà VKS phải cố gắng thực hiện để xứng đáng với sự tin tưởng của Đảng và Nhà nước, đáp ứng được sự mong đợi của người dân đối với Ngành.
Thực hiện các quy của BLTTDS năm 2015, thời gian qua Lãnh đạo VKS tỉnh Hậu Giang đã chỉ đạo VKS hai cấp, thực hiện đầy đủ quyền hạn, trách nhiệm của VKS trong công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự; tăng cường trách nhiệm của Kiểm sát viên tại các phiên toà, phiên họp; tích cực tổng hợp phát hiện vi phạm để thực hiện tốt quyền kháng nghị, kiến nghị của VKS2,…Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự của VKS hai cấp trong thời gian qua cũng còn những tồn tại, hạn chế nhất định như: Số vụ việc do VKS kháng nghị phúc thẩm còn thấp so với số bản án, quyết định cấp phúc thẩm xét xử tuyên huỷ án sơ thẩm có trách nhiệm của VKS3; có vụ việc, Kiểm sát viên đã nghiên cứu hồ sơ, trực tiếp tham gia phiên toà nhưng không phát hiện được vi phạm để kiến nghị, kháng nghị, dẫn đến Toà án cấp trên xét xử tuyên huỷ án,…
Để hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ theo quy định mới của Hiến pháp và pháp luật, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp. Đặc biệt, Chỉ thị công tác kiểm sát năm 2018 của Viện trưởng VKSND tối cao đã yêu cầu “Toàn Ngành xác định nhiệm vụ nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính, vụ việc dân sự, kinh doanh thương mại, lao động và những việc khác theo quy định của pháp luật là một trong những nhiệm vụ trọng tâm”. VKS hai cấp tỉnh Hậu Giang cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp như sau:
Thứ nhất, tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật và của Ngành nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự
Trong tố tụng dân sự, đương sự có quyền quyết định và tự định đoạt, hạn chế tối đa sự can thiệp của Nhà nước kể cả Toà án và VKS. Theo số liệu thống kê từ ngày 01/01/2017 đến ngày 31/3/2018, Toà án đã giải quyết xong 4.198 vụ việc dân sự theo thủ tục sơ thẩm, trong đó công nhận sự thoả thuận của các đương sự là 2.201 vụ việc, chiếm 52,42%. Như vậy, có trên 50% số vụ việc Toà án đưa ra giải quyết không thông qua con đường xét xử mà thông qua con đường hoà giải để các đương sự tự thoả thuận- Toà án chỉ quyết định công nhận sự thoả thuận của các đương sự, không có kháng cáo, kháng nghị đối với những trường hợp này. Phương thức hoà giải được thực hiện trong suốt quá trình tố tụng, ngay cả khi vụ án đã được thụ lý bằng tố tụng xét xử, nếu xuất hiện khả năng các đương sự tự thoả thuận thì Toà án cũng thực hiện ngay việc hoà giải. Do đó, khi tham gia phiên toà, phiên họp, Kiểm sát viên cần tập trung làm tốt nhiệm vụ, quyền hạn của mình, nhất là quyền phát biểu ý kiến về việc giải quyết vụ việc dân sự. Đối với những việc khác, Kiểm sát viên cũng phải bảo đảm tuân thủ đúng pháp luật, trên nguyên tắc quyền quyết định, tự định đoạt của đương sự. Khi thực hiện thẩm quyền, trách nhiệm trong tố tụng dân sự, đặc biệt là quyền kháng nghị, VKS hai cấp phải xem xét thận trọng, bảo đảm căn cứ pháp lý, tôn trọng tối đa quyền quyết định, tự định đoạt của các đương sự, đảm bảo mọi hoạt động thực hiện thẩm quyền của VKS đều xuất phát từ yêu cầu bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự.
Thứ hai, thực hiện đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Viện kiểm sát theo quy định của pháp luật
VKS hai cấp tiếp tục quán triệt và thực hiện đúng, đầy đủ trách nhiệm và quyền hạn theo quy định của BLTTDS, BLDS năm 2015 và các quy định khác có liên quan một cách hiệu quả4. Kiểm sát viên khi tham gia kiểm sát giải quyết vụ việc dân sự phải công tâm, khách quan, thận trọng trong nghiên cứu, đánh giá các tài liệu, chứng cứ và việc áp dụng pháp luật của Toà án; kiểm sát chặt chẽ việc tuân thủ các quy định về trình tự, thủ tục và thời hạn tố tụng, khắc phục triệt để việc để các vụ việc dân sự quá thời hạn xét xử hoặc vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng do lỗi chủ quan của Kiểm sát viên; thực hiện tốt trách nhiệm tham gia phiên toà, phiên họp theo luật định; kiên quyết và làm tốt việc thực hiện quyền yêu cầu, quyền kiến nghị, quyền kháng nghị của VKS đã được quy định trong Luật Tổ chức VKSND năm 2014 và BLTTDS năm 2015, cơ bản như sau:
+ Về trách nhiệm tham gia phiên toà, phiên họp: Theo quy định của BLTTDS năm 2015, thì Kiểm sát viên phải phát biểu ý kiến về việc giải quyết vụ án. Vấn đề đặt ra là khi chuẩn bị tham gia phiên toà sơ thẩm xét xử vụ án dân sự, Kiểm sát viên phải trực tiếp nghiên cứu hồ sơ vụ án, kiểm sát chặt chẽ việc tuân theo pháp luật tố tụng của Thẩm phán, Hội đồng xét xử, Thư ký Toà án và những người tham gia tố tụng; nắm chắc nội dung vụ án, các chứng cứ đã thu thập và đề xuất quan điểm giải quyết vụ án. Đồng thời, Kiểm sát viên được phân công kiểm sát giải quyết vụ việc dân sự phải lập hồ sơ kiểm sát theo đúng quy định của Ngành, nhằm giúp Kiểm sát viên nắm chắc quá trình tố tụng của vụ án cũng như việc thu thập chứng cứ của Toà án. Tại phiên toà sơ thẩm, cùng với kiểm sát chặt chẽ việc tuân theo pháp luật tố tụng của các chủ thể tiến hành tố tụng và chủ thể tham gia tố tụng, Kiểm sát viên còn phải kiểm sát chặt chẽ quá trình tranh tụng giữa các bên đương sự, nắm vững các tình tiết khách quan của vụ án, phát biểu ý kiến về việc giải quyết vụ án một cách toàn diện, đầy đủ và chính xác; kiểm sát việc áp dụng pháp luật nội dung để giải quyết vụ án, bảo đảm các quyết định của Toà án và Hội đồng xét xử phù hợp với các tình tiết khách quan của vụ án đã được làm sáng tỏ qua quá trình tranh luận giữa các bên tại phiên toà. Đây là một trong những vấn đề mới hết sức quan trọng, VKS hai cấp phải chuẩn bị đầy đủ về mọi mặt để thực hiện tốt quyền hạn, trách nhiệm khi tham gia phiên toà, phiên họp theo quy định của pháp luật. Một trong những giải pháp hữu hiệu và tiết kiệm để tăng cường kỹ năng cho Kiểm sát viên là VKS hai cấp phải chủ động, tích cực phối hợp với Toà án để tổ chức các phiên toà dân sự rút kinh nghiệm; những bài học về hoạt động của Kiểm sát viên trước, trong và sau phiên toà; về phát biểu của Kiểm sát viên tại phiên toà, nhất là về quan điểm giải quyết vụ án- đây là một nội dung rất thiết thực nhằm nâng cao chất lượng kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự.
+ Về quyền yêu cầu: Thực tiễn công tác thời gian qua, một số Toà án không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các yêu cầu của VKS. Điều này có nhiều nguyên nhân, nhưng trong đó có cả nguyên nhân là do yêu cầu của VKS còn chung chung, chưa cụ thể,…Để nâng cao hiệu quả thực hiện quyền yêu cầu của VKS, điều quan trọng trước hết là phải nâng cao chất lượng nội dung yêu cầu; các yêu cầu phải sát với thực tiễn, cụ thể rõ ràng, đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật.
+ Về quyền kiến nghị: Nội dung các kiến nghị bao gồm cả việc chỉ ra các vi phạm đơn lẻ của Toà án trong quá trình giải quyết từng vụ việc và cả việc tập hợp, phân loại các vi phạm có tính chất phổ biến, kéo dài,…VKS hai cấp cần chủ động phát hiện, tổng hợp đánh giá tình hình vi phạm trong việc giải quyết các vụ việc dân sự để ban hành kiến nghị với Toà án yêu cầu khắc phục vi phạm. Đồng thời, tham mưu, đề xuất cấp uỷ có biện pháp chỉ đạo để phòng ngừa vi phạm.
+ Về quyền kháng nghị: Để nâng cao chất lượng kháng nghị, VKS hai cấp cần đề ra các giải pháp, kỹ năng phát hiện vi phạm của Toà án thông qua nghiên cứu các bản án, quyết định của Toà án; chủ động yêu cầu Toà án chuyển hồ sơ để nghiên cứu, phát hiện vi phạm, áp dụng các giải pháp mang tính chất tổng thể, có giá trị pháp lý cao nhằm thực hiện tốt thẩm quyền kháng nghị, bảo đảm việc kháng nghị có căn cứ, đúng pháp luật, hạn chế đến mức thấp nhất việc kháng nghị tràn lan, thiếu căn cứ hoặc bỏ lọt vi phạm, dẫn đến bản án, quyết định bị sửa, huỷ có trách nhiệm của VKS.
Kháng nghị vụ việc dân sự là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của công tác kiểm sát hoạt động tư pháp; việc tổ chức thực hiện công tác kháng nghị các vụ việc dân sự phải đồng bộ, nghiêm túc, bảo đảm chất lượng, tránh hình thức, “việc kháng nghị phải đảm bảo có căn cứ, đúng pháp luật và kịp thời”5. Đồng thời, đây cũng là một trong những chỉ tiêu theo Nghị quyết số 37/2012/QH13 và Nghị quyết số 111/2015/QH13 của Quốc hội và Hệ thống chỉ tiêu của Viện kiểm sát tỉnh.
Thứ ba, đổi mới mạnh mẽ công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của Lãnh đạo Viện kiểm sát hai cấp
VKS hai cấp tiếp tục đổi mới công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành; các Phòng nghiệp vụ tăng cường theo dõi, quản lý, hướng dẫn, kiểm tra, chỉ đạo nghiệp vụ đối với VKS cấp huyện, qua đó kịp thời phát hiện những yếu kém, hạn chế để kịp thời báo cáo Lãnh đạo VKS tỉnh đề ra các giải pháp chỉ đạo khắc phục triệt để. Viện trưởng VKS cấp huyện cần phát huy hơn nữa tính chủ động và trách nhiệm trong công tác quản lý, điều hành, tổ chức triển khai công tác thuộc thẩm quyền được giao. Đổi mới hơn nữa mối quan hệ phối hợp giữa Trưởng phòng nghiệp vụ với VKS cấp huyện trên cơ sở quy định của pháp luật và quy chế nghiệp vụ của Ngành; có biện pháp nhằm chủ động nắm bắt những vấn đề khó khăn, vướng mắc trong công tác để hướng dẫn, giải đáp kịp thời, qua đó giúp VKS cấp huyện nhận thức và thực hiện thống nhất các quy định của pháp luật và Quy chế nghiệp vụ của Ngành.
Tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra của VKS tỉnh đối với VKS cấp huyện. Hoạt động kiểm tra bao gồm: Kiểm tra việc thực hiện các chỉ thị, kế hoạch, hướng dẫn của VKS cấp trên; kiểm tra theo chuyên đề và kiểm tra nghiệp vụ; kiểm tra cả về tiến độ, thời gian, thủ tục tố tụng,…Thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo thống kê nhằm phục vụ tốt cho công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của Lãnh đạo VKS tỉnh.
Thứ tư, tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy; tăng cường cán bộ, Kiểm sát viên có năng lực cho VKS hai cấp để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao
Đổi mới và kiện toàn tổ chức bộ máy làm công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự của VKS hai cấp theo hướng chuyên sâu; tăng cường cán bộ, Kiểm sát viên có năng lực, kinh nghiệm cho khâu công tác này; tiếp tục nghiên cứu, kiện toàn bộ phận nghiên cứu tham mưu tổng hợp, bố trí cán bộ, Kiểm sát viên có năng lực, khả năng phát hiện và đề xuất các giải pháp vĩ mô thông qua công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự của hai cấp để tham mưu với Lãnh đạo VKS tỉnh những vấn đề có ý nghĩa chung về áp dụng pháp luật và nghiệp vụ kiểm sát.
Viện trưởng VKS cấp huyện, Thủ trưởng các phòng nghiệp vụ liên quan, tiếp tục đề ra các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao tinh thần, trách nhiệm và đạo đức công vụ cho đội ngũ cán bộ, Kiểm sát viên; thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị, gắn với việc thực hiện lời dạy của Bác đối với cán bộ, Kiểm sát viên “Công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn”. Tăng cường kỷ cương, kỷ luật công vụ đối với cán bộ, Kiểm sát viên; thường xuyên kiểm tra, kịp thời phát hiện những hạn chế, tồn tại trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ để tìm biện pháp khắc phục, kiên quyết xử lý nghiêm cán bộ, Kiểm sát viên vi phạm phẩm chất đạo đức và kỷ luật công tác, xây dựng Ngành trong sạch, vững mạnh.
Công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự là một trong những chức năng quan trọng của Ngành. Đây cũng là lĩnh vực công tác khó khăn và nhạy cảm, do đó đòi hỏi VKS hai cấp phải không ngừng đổi mới; từng cán bộ, Kiểm sát viên phải thường xuyên trao dồi kiến thức, tích luỹ kinh nghiệm, có bản lĩnh thực thi công vụ. Nâng cao chất lượng công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự vừa là để bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của công dân, giữ vững kỷ cương pháp luật, đồng thời khẳng định vị trí quan trọng của VKS trong công tác giải quyết các vụ việc dân sự./.
Trong giai đoạn hiện nay, công cuộc đổi mới đất nước, cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế ngày càng toàn diện; tình hình kinh tế-xã hội ngày càng phát triển, dự báo sẽ nảy sinh nhiều loại tranh chấp mới chưa có tiền lệ với diễn biến phức tạp hơn; lĩnh vực dân sự, thương mại, lao động càng trở nên đa dạng, phức tạp. Trên cơ sở các chủ trương của Đảng về cải cách tư pháp, Quốc hội đã thông qua Hiến pháp năm 2013. Hiến pháp đã đề cao vai trò, trách nhiệm của các cơ quan tư pháp, trong đó có VKSND trong việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân; với các quy định của Bộ luật dân sự, Bộ luật tố tụng dân sự và nhiều đạo luật khác trong lĩnh vực dân sự, thương mại như: Luật đất đai, Luật doanh nghiệp, Luật hôn nhân và gia đình, Luật đầu tư,…với rất nhiều nội dung mới và tiến bộ. Đây là cơ sở vững chắc để VKSND thực hiện hiệu quả chức năng, nhiệm vụ kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, bảo vệ tốt hơn quyền con người, quyền công dân, bảo vệ công lý và pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Bộ luật dân sự, Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 đã khẳng định quyền công dân và trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng phải tôn trọng, bảo vệ quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân; Toà án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự do chưa có điều luật để áp dụng1. Đối với VKSND, Bộ luật tố tụng dân sự tiếp tục khẳng định vai trò của VKSND là cơ quan tiến hành tố tụng; Kiểm sát viên, Kiểm tra viên, là người tiến hành tố tụng; thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự; có trách nhiệm tham gia các phiên toà, phiên họp, thực hiện các quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị theo quy định của pháp luật nhằm bảo đảm cho việc giải quyết vụ việc dân sự kịp thời, đúng pháp luật. So với Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004, Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 đã bổ sung quy định VKS phải tham gia phiên toà sơ thẩm đối với các vụ án dân sự do Toà án thụ lý trong trường hợp chưa có điều luật áp dụng; Kiểm sát viên phải tham gia phiên họp xét khiếu nại, kiến nghị về việc trả lại đơn khởi kiện; tại phiên toà sơ thẩm, Kiểm sát viên không chỉ phát biểu ý kiến về việc chấp hành pháp luật tố tụng mà còn phát biểu ý kiến về việc giải quyết vụ án; trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự, bên cạnh việc thu thập tài liệu, chứng cứ để thực hiện thẩm quyền kháng nghị, kiến nghị, Kiểm sát viên còn có nhiệm vụ, quyền hạn yêu cầu Toà án xác minh, thu thập chứng cứ,…Các quy định mới Hiến pháp và pháp luật nêu trên đã thể chế hoá những tư tưởng tiến bộ của cải cách tư pháp. Hoạt động tư pháp nói chung và hoạt động tố tụng dân sự nói riêng phải xuất từ mục tiêu bảo vệ công lý, tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Đây là những tư tưởng tiến bộ, đồng thời phù hợp với thực tiễn công tác giải quyết các vụ việc dân sự ở nước ta. Việc tăng cường trách nhiệm của VKSND trong trong tố tụng dân sự cũng thể hiện Đảng và Nhà nước ta đã khẳng định và tin tưởng vào vai trò quan trọng của VKSND trong hệ thống các cơ quan tư pháp. Đây là vinh dự, đồng thời cũng là trách nhiệm mà VKS phải cố gắng thực hiện để xứng đáng với sự tin tưởng của Đảng và Nhà nước, đáp ứng được sự mong đợi của người dân đối với Ngành.
Thực hiện các quy của BLTTDS năm 2015, thời gian qua Lãnh đạo VKS tỉnh Hậu Giang đã chỉ đạo VKS hai cấp, thực hiện đầy đủ quyền hạn, trách nhiệm của VKS trong công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự; tăng cường trách nhiệm của Kiểm sát viên tại các phiên toà, phiên họp; tích cực tổng hợp phát hiện vi phạm để thực hiện tốt quyền kháng nghị, kiến nghị của VKS2,…Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự của VKS hai cấp trong thời gian qua cũng còn những tồn tại, hạn chế nhất định như: Số vụ việc do VKS kháng nghị phúc thẩm còn thấp so với số bản án, quyết định cấp phúc thẩm xét xử tuyên huỷ án sơ thẩm có trách nhiệm của VKS3; có vụ việc, Kiểm sát viên đã nghiên cứu hồ sơ, trực tiếp tham gia phiên toà nhưng không phát hiện được vi phạm để kiến nghị, kháng nghị, dẫn đến Toà án cấp trên xét xử tuyên huỷ án,…
Để hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ theo quy định mới của Hiến pháp và pháp luật, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp. Đặc biệt, Chỉ thị công tác kiểm sát năm 2018 của Viện trưởng VKSND tối cao đã yêu cầu “Toàn Ngành xác định nhiệm vụ nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính, vụ việc dân sự, kinh doanh thương mại, lao động và những việc khác theo quy định của pháp luật là một trong những nhiệm vụ trọng tâm”. VKS hai cấp tỉnh Hậu Giang cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp như sau:
Thứ nhất, tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật và của Ngành nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự
Trong tố tụng dân sự, đương sự có quyền quyết định và tự định đoạt, hạn chế tối đa sự can thiệp của Nhà nước kể cả Toà án và VKS. Theo số liệu thống kê từ ngày 01/01/2017 đến ngày 31/3/2018, Toà án đã giải quyết xong 4.198 vụ việc dân sự theo thủ tục sơ thẩm, trong đó công nhận sự thoả thuận của các đương sự là 2.201 vụ việc, chiếm 52,42%. Như vậy, có trên 50% số vụ việc Toà án đưa ra giải quyết không thông qua con đường xét xử mà thông qua con đường hoà giải để các đương sự tự thoả thuận- Toà án chỉ quyết định công nhận sự thoả thuận của các đương sự, không có kháng cáo, kháng nghị đối với những trường hợp này. Phương thức hoà giải được thực hiện trong suốt quá trình tố tụng, ngay cả khi vụ án đã được thụ lý bằng tố tụng xét xử, nếu xuất hiện khả năng các đương sự tự thoả thuận thì Toà án cũng thực hiện ngay việc hoà giải. Do đó, khi tham gia phiên toà, phiên họp, Kiểm sát viên cần tập trung làm tốt nhiệm vụ, quyền hạn của mình, nhất là quyền phát biểu ý kiến về việc giải quyết vụ việc dân sự. Đối với những việc khác, Kiểm sát viên cũng phải bảo đảm tuân thủ đúng pháp luật, trên nguyên tắc quyền quyết định, tự định đoạt của đương sự. Khi thực hiện thẩm quyền, trách nhiệm trong tố tụng dân sự, đặc biệt là quyền kháng nghị, VKS hai cấp phải xem xét thận trọng, bảo đảm căn cứ pháp lý, tôn trọng tối đa quyền quyết định, tự định đoạt của các đương sự, đảm bảo mọi hoạt động thực hiện thẩm quyền của VKS đều xuất phát từ yêu cầu bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự.
Thứ hai, thực hiện đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Viện kiểm sát theo quy định của pháp luật
VKS hai cấp tiếp tục quán triệt và thực hiện đúng, đầy đủ trách nhiệm và quyền hạn theo quy định của BLTTDS, BLDS năm 2015 và các quy định khác có liên quan một cách hiệu quả4. Kiểm sát viên khi tham gia kiểm sát giải quyết vụ việc dân sự phải công tâm, khách quan, thận trọng trong nghiên cứu, đánh giá các tài liệu, chứng cứ và việc áp dụng pháp luật của Toà án; kiểm sát chặt chẽ việc tuân thủ các quy định về trình tự, thủ tục và thời hạn tố tụng, khắc phục triệt để việc để các vụ việc dân sự quá thời hạn xét xử hoặc vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng do lỗi chủ quan của Kiểm sát viên; thực hiện tốt trách nhiệm tham gia phiên toà, phiên họp theo luật định; kiên quyết và làm tốt việc thực hiện quyền yêu cầu, quyền kiến nghị, quyền kháng nghị của VKS đã được quy định trong Luật Tổ chức VKSND năm 2014 và BLTTDS năm 2015, cơ bản như sau:
+ Về trách nhiệm tham gia phiên toà, phiên họp: Theo quy định của BLTTDS năm 2015, thì Kiểm sát viên phải phát biểu ý kiến về việc giải quyết vụ án. Vấn đề đặt ra là khi chuẩn bị tham gia phiên toà sơ thẩm xét xử vụ án dân sự, Kiểm sát viên phải trực tiếp nghiên cứu hồ sơ vụ án, kiểm sát chặt chẽ việc tuân theo pháp luật tố tụng của Thẩm phán, Hội đồng xét xử, Thư ký Toà án và những người tham gia tố tụng; nắm chắc nội dung vụ án, các chứng cứ đã thu thập và đề xuất quan điểm giải quyết vụ án. Đồng thời, Kiểm sát viên được phân công kiểm sát giải quyết vụ việc dân sự phải lập hồ sơ kiểm sát theo đúng quy định của Ngành, nhằm giúp Kiểm sát viên nắm chắc quá trình tố tụng của vụ án cũng như việc thu thập chứng cứ của Toà án. Tại phiên toà sơ thẩm, cùng với kiểm sát chặt chẽ việc tuân theo pháp luật tố tụng của các chủ thể tiến hành tố tụng và chủ thể tham gia tố tụng, Kiểm sát viên còn phải kiểm sát chặt chẽ quá trình tranh tụng giữa các bên đương sự, nắm vững các tình tiết khách quan của vụ án, phát biểu ý kiến về việc giải quyết vụ án một cách toàn diện, đầy đủ và chính xác; kiểm sát việc áp dụng pháp luật nội dung để giải quyết vụ án, bảo đảm các quyết định của Toà án và Hội đồng xét xử phù hợp với các tình tiết khách quan của vụ án đã được làm sáng tỏ qua quá trình tranh luận giữa các bên tại phiên toà. Đây là một trong những vấn đề mới hết sức quan trọng, VKS hai cấp phải chuẩn bị đầy đủ về mọi mặt để thực hiện tốt quyền hạn, trách nhiệm khi tham gia phiên toà, phiên họp theo quy định của pháp luật. Một trong những giải pháp hữu hiệu và tiết kiệm để tăng cường kỹ năng cho Kiểm sát viên là VKS hai cấp phải chủ động, tích cực phối hợp với Toà án để tổ chức các phiên toà dân sự rút kinh nghiệm; những bài học về hoạt động của Kiểm sát viên trước, trong và sau phiên toà; về phát biểu của Kiểm sát viên tại phiên toà, nhất là về quan điểm giải quyết vụ án- đây là một nội dung rất thiết thực nhằm nâng cao chất lượng kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự.
+ Về quyền yêu cầu: Thực tiễn công tác thời gian qua, một số Toà án không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các yêu cầu của VKS. Điều này có nhiều nguyên nhân, nhưng trong đó có cả nguyên nhân là do yêu cầu của VKS còn chung chung, chưa cụ thể,…Để nâng cao hiệu quả thực hiện quyền yêu cầu của VKS, điều quan trọng trước hết là phải nâng cao chất lượng nội dung yêu cầu; các yêu cầu phải sát với thực tiễn, cụ thể rõ ràng, đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật.
+ Về quyền kiến nghị: Nội dung các kiến nghị bao gồm cả việc chỉ ra các vi phạm đơn lẻ của Toà án trong quá trình giải quyết từng vụ việc và cả việc tập hợp, phân loại các vi phạm có tính chất phổ biến, kéo dài,…VKS hai cấp cần chủ động phát hiện, tổng hợp đánh giá tình hình vi phạm trong việc giải quyết các vụ việc dân sự để ban hành kiến nghị với Toà án yêu cầu khắc phục vi phạm. Đồng thời, tham mưu, đề xuất cấp uỷ có biện pháp chỉ đạo để phòng ngừa vi phạm.
+ Về quyền kháng nghị: Để nâng cao chất lượng kháng nghị, VKS hai cấp cần đề ra các giải pháp, kỹ năng phát hiện vi phạm của Toà án thông qua nghiên cứu các bản án, quyết định của Toà án; chủ động yêu cầu Toà án chuyển hồ sơ để nghiên cứu, phát hiện vi phạm, áp dụng các giải pháp mang tính chất tổng thể, có giá trị pháp lý cao nhằm thực hiện tốt thẩm quyền kháng nghị, bảo đảm việc kháng nghị có căn cứ, đúng pháp luật, hạn chế đến mức thấp nhất việc kháng nghị tràn lan, thiếu căn cứ hoặc bỏ lọt vi phạm, dẫn đến bản án, quyết định bị sửa, huỷ có trách nhiệm của VKS.
Kháng nghị vụ việc dân sự là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của công tác kiểm sát hoạt động tư pháp; việc tổ chức thực hiện công tác kháng nghị các vụ việc dân sự phải đồng bộ, nghiêm túc, bảo đảm chất lượng, tránh hình thức, “việc kháng nghị phải đảm bảo có căn cứ, đúng pháp luật và kịp thời”5. Đồng thời, đây cũng là một trong những chỉ tiêu theo Nghị quyết số 37/2012/QH13 và Nghị quyết số 111/2015/QH13 của Quốc hội và Hệ thống chỉ tiêu của Viện kiểm sát tỉnh.
Thứ ba, đổi mới mạnh mẽ công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của Lãnh đạo Viện kiểm sát hai cấp
VKS hai cấp tiếp tục đổi mới công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành; các Phòng nghiệp vụ tăng cường theo dõi, quản lý, hướng dẫn, kiểm tra, chỉ đạo nghiệp vụ đối với VKS cấp huyện, qua đó kịp thời phát hiện những yếu kém, hạn chế để kịp thời báo cáo Lãnh đạo VKS tỉnh đề ra các giải pháp chỉ đạo khắc phục triệt để. Viện trưởng VKS cấp huyện cần phát huy hơn nữa tính chủ động và trách nhiệm trong công tác quản lý, điều hành, tổ chức triển khai công tác thuộc thẩm quyền được giao. Đổi mới hơn nữa mối quan hệ phối hợp giữa Trưởng phòng nghiệp vụ với VKS cấp huyện trên cơ sở quy định của pháp luật và quy chế nghiệp vụ của Ngành; có biện pháp nhằm chủ động nắm bắt những vấn đề khó khăn, vướng mắc trong công tác để hướng dẫn, giải đáp kịp thời, qua đó giúp VKS cấp huyện nhận thức và thực hiện thống nhất các quy định của pháp luật và Quy chế nghiệp vụ của Ngành.
Tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra của VKS tỉnh đối với VKS cấp huyện. Hoạt động kiểm tra bao gồm: Kiểm tra việc thực hiện các chỉ thị, kế hoạch, hướng dẫn của VKS cấp trên; kiểm tra theo chuyên đề và kiểm tra nghiệp vụ; kiểm tra cả về tiến độ, thời gian, thủ tục tố tụng,…Thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo thống kê nhằm phục vụ tốt cho công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của Lãnh đạo VKS tỉnh.
Thứ tư, tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy; tăng cường cán bộ, Kiểm sát viên có năng lực cho VKS hai cấp để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao
Đổi mới và kiện toàn tổ chức bộ máy làm công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự của VKS hai cấp theo hướng chuyên sâu; tăng cường cán bộ, Kiểm sát viên có năng lực, kinh nghiệm cho khâu công tác này; tiếp tục nghiên cứu, kiện toàn bộ phận nghiên cứu tham mưu tổng hợp, bố trí cán bộ, Kiểm sát viên có năng lực, khả năng phát hiện và đề xuất các giải pháp vĩ mô thông qua công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự của hai cấp để tham mưu với Lãnh đạo VKS tỉnh những vấn đề có ý nghĩa chung về áp dụng pháp luật và nghiệp vụ kiểm sát.
Viện trưởng VKS cấp huyện, Thủ trưởng các phòng nghiệp vụ liên quan, tiếp tục đề ra các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao tinh thần, trách nhiệm và đạo đức công vụ cho đội ngũ cán bộ, Kiểm sát viên; thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị, gắn với việc thực hiện lời dạy của Bác đối với cán bộ, Kiểm sát viên “Công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn”. Tăng cường kỷ cương, kỷ luật công vụ đối với cán bộ, Kiểm sát viên; thường xuyên kiểm tra, kịp thời phát hiện những hạn chế, tồn tại trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ để tìm biện pháp khắc phục, kiên quyết xử lý nghiêm cán bộ, Kiểm sát viên vi phạm phẩm chất đạo đức và kỷ luật công tác, xây dựng Ngành trong sạch, vững mạnh.
Công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự là một trong những chức năng quan trọng của Ngành. Đây cũng là lĩnh vực công tác khó khăn và nhạy cảm, do đó đòi hỏi VKS hai cấp phải không ngừng đổi mới; từng cán bộ, Kiểm sát viên phải thường xuyên trao dồi kiến thức, tích luỹ kinh nghiệm, có bản lĩnh thực thi công vụ. Nâng cao chất lượng công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự vừa là để bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của công dân, giữ vững kỷ cương pháp luật, đồng thời khẳng định vị trí quan trọng của VKS trong công tác giải quyết các vụ việc dân sự./.
1. Theo quy định tại Điều 14 BLDS thì “Tòa án, cơ quan có thẩm quyền khác có trách nhiệm tôn trọng, bảo vệ quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân; trường hợp quyền dân sự bị xâm phạm hoặc có tranh chấp thì việc bảo vệ quyền được thực hiện theo pháp luật tố tụng tại Tòa án hoặc trọng tài; việc bảo vệ quyền dân sự theo thủ tục hành chính được thực hiện trong trường hợp luật quy định. Tòa án không được từ chối giải quyết vụ, việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng; trong trường hợp này,…”. Điều 4 BLTTDS quy định “Cơ quan, tổ chức, cá nhân do Bộ luật này quy định có quyền khởi kiện vụ án dân sự, yêu cầu giải quyết việc dân sự tại Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu Tòa án bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của mình hoặc của người khác. Tòa án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng. Vụ việc dân sự chưa có điều luật để áp dụng là vụ việc dân sự thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật dân sự nhưng tại thời điểm vụ việc dân sự đó phát sinh và cơ quan, tổ chức, cá nhân yêu cầu Tòa án giải quyết chưa có điều luật để áp dụng”.
2. Theo số liệu thống kê, từ ngày 01/01/2017 đến ngày 31/3/2018, VKS hai cấp đã tham gia 800 phiên tòa sơ thẩm; 219 phiên tòa phúc thẩm và 41 phiên họp của Tòa án; ban hành 04 kháng nghị phúc thẩm và 16 kiến nghị yêu cầu Tòa án khắc phục vi phạm.
2. Theo số liệu thống kê, từ ngày 01/01/2017 đến ngày 31/3/2018, VKS hai cấp đã tham gia 800 phiên tòa sơ thẩm; 219 phiên tòa phúc thẩm và 41 phiên họp của Tòa án; ban hành 04 kháng nghị phúc thẩm và 16 kiến nghị yêu cầu Tòa án khắc phục vi phạm.
3. Số kháng nghị phúc thẩm/ số án bị hủy chiếm 26,6%. Qua công tác kiểm sát, VKS hai cấp đã phát hiện 251 bản án, quyết định của Tỏa án nhưng mới ban hành được 16 kiến nghị.
4. Thông tư liên tịch số 02/2016/TTLT-VKSNDTC-TANDTC ngày 31/8/2016 quy định phối hợp giữa Viện kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân trong việc thi hành một số quy định của Bộ luật tố tụng dân sự; Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐTP ngày 05/5/2017 của Hội đồng thẩm phán, về hướng dẫn một số quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 192 BLTTDS năm 2015 về trả lại đơn khởi kiện, quyền nộp đơn khởi kiện lại vụ án; Chỉ thị số 04/CT-VKSTC ngày 22/3/2018 của Viện trưởng VKSND tối cao về tăng cường các biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động và những việc khác theo quy định của pháp luật,…
5. Chỉ thị số 10/CT-VKSTC ngày 06/4/2016 của Viện trưởng VKSND tối cao về tăng cường công tác kháng nghị phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm các vụ việc dân sự, vụ án hành chính.
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
PHẦN MỀM LIÊN KẾT
TIN XEM NHIỀU
THÔNG TIN TRUY CẬP
- Đang truy cập17
- Hôm nay2,172
- Tháng hiện tại82,845
- Tổng lượt truy cập9,938,049
