Vướng mắc trong xử lý hành vi cho vay lãi suất cao
Tình trạng cho vay với lãi suất vượt mức luật định, hay thường gọi là cho vay nặng lãi, tín dụng đen đã xảy ra từ nhiều năm nay. Hiện nay dụng đen không chỉ có ở các thành phố lớn mà đã tràn vào nông thôn, vùng sâu, vùng xa, hình thức quảng cáo đơn giản chỉ với các tờ rơi quảng cáo vài dòng kiểu: “cho vay tiền nhanh trong ngày, không cần thế chấp”, “cho vay trả góp thủ tục đơn giản, alo là có tiền”,.... Số vụ việc được phát hiện ngày càng nhiều, diễn ra trên phạm vi rộng với thủ đoạn ngày càng tinh vi, các tổ chức tín dụng đen thường nấp bóng dưới tên các công ty tài chính nguồn vốn nước ngoài, cố ý làm cho người vay ngộ nhận rằng mình đang vay của một ngân hàng nào đó, sau khi khách hàng hết khả năng thanh toán do lãi suất quá cao (thường là từ 38%-55%/năm), các công ty tài chính này sẽ bán lại quyền thu hồi nợ cho các công ty đòi nợ thuê (hay được gọi là công ty mua bán nợ). Các công ty này thường đòi nợ theo kiểu bằng mọi thủ đoạn để thu hồi nợ của người vay như gọi điện cho người thân cả ngày lẫn đêm, gọi điện cho lãnh đạo nơi người vay làm việc, gây rối trật tự công cộng, cưỡng đoạt tài sản thậm chí hành hung, gây thương tích,…
Các hoạt động cho vay lãi nặng đang là một vấn đề nhức nhối cho xã hội, gây ảnh hưởng xấu đến trật tự trị an, an toàn công cộng của người dân. Tuy nhiên, quy định về việc xử lý các hành vi này vẫn còn nhiều kẽ hở.
Về quy định của pháp luật:
Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về “Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự” đó là, “Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm”.
Đồng thời, tại Điều 468 BLDS năm 2015, theo đó, Điều 468 BLDS năm 2015 quy định mức lãi suất cho vay trong giao dịch dân sự như sau:
“1. Lãi suất cho vay do các bên thỏa thuận. Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất không có hiệu lực.
Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều này tại thời điểm trả nợ”.
Tại điểm d khoản 3 Điều 11 Nghị định số 167/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng chống tệ nạn xã hội; phòng cháy; phòng, chống bạo lực gia đình ( Nghị định số 167) quy định: “Cho vay tiền có cầm cố tài sản, nhưng lãi suất cho vay vượt quá 150% lãi suất cơ bản do Ngân hàng nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm vay”.
Vướng mắc trong thực tiễn
Trong thực tiễn áp dụng vẫn còn nhiều vướng mắc, bất cập dẫn đến một số trường hợp tuy có hành vi cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự nhưng số tiền thu lợi bất chính không đủ định lượng cấu thành tội phạm nhưng không có căn cứ để xử lý hành chính. Đó là, đối với các hành vi cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự nhưng số tiền thu lợi bất chính dưới 30.000.000 đồng, không thuộc các trường hợp “đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích….” thì không thể xử lý về hình sự và cũng không thể xử lý hành chính được. Bởi vì Nghị định số 167 về xử phạt hành chính quy định người vay tiền phải “có cầm cố tài sản” thì mới xử phạt hành chính được nếu không có cầm cố tài sản thì không thể xử lý hành chính được. Dẫn đến các đối tượng cho vay khi phát hiện trong quá trình điều tra xác định số tiền thu lợi dưới 30.000.000 đồng và không thuộc các trường hợp “đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích….”. Nhưng sau đó đối tượng lại tiếp tục cho vay, nhưng số tiền thu lợi dưới 30.000.000 đồng cũng không xử lý được. Do đó, trong thực tế khi xử lý các trường hợp cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự cho thấy có một số trường hợp cùng một lúc đối tượng cho vay nhiều người và một người cùng lúc làm nhiều hợp đồng để vay tiền, đồng thời hầu hết các vụ cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự các đối tượng cho vay “không cần thế chấp hoặc cầm cố tài sản của người vay” dẫn đến các trường hợp cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự khi phát hiện mà số tiền thu lợi bất chính dưới 30.000.000 đồng không đủ định lượng để xử lý hình sự thì chưa có chế tài để xử lý.
Đề xuất
Trước tình trạng tín dụng đen bùng nổ, chế tài xử phạt hành chính quy định chưa đủ rõ ràng, chi tiết gây khó khăn cho việc xử lý. Để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc nêu trên, tránh bỏ lọt tội phạm, đề xuất Chính phủ cần sớm sửa đổi, bổ sung vào điểm d khoản 3 Điều 11 Nghị định số 167 cho phù hợp với BLHS năm 2015 và BLDS năm 2015 theo hướng: “Cho vay tiền nhưng lãi suất cho vay vượt quá mức lãi suất cơ bản do Ngân hàng nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm vay”, loại bỏ điều kiện “có cầm cố tài sản” để tránh việc các tổ chức tín dụng đen tiếp tục lách luật.
Các hoạt động cho vay lãi nặng đang là một vấn đề nhức nhối cho xã hội, gây ảnh hưởng xấu đến trật tự trị an, an toàn công cộng của người dân. Tuy nhiên, quy định về việc xử lý các hành vi này vẫn còn nhiều kẽ hở.
Về quy định của pháp luật:
Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về “Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự” đó là, “Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm”.
Đồng thời, tại Điều 468 BLDS năm 2015, theo đó, Điều 468 BLDS năm 2015 quy định mức lãi suất cho vay trong giao dịch dân sự như sau:
“1. Lãi suất cho vay do các bên thỏa thuận. Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất không có hiệu lực.
Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều này tại thời điểm trả nợ”.
Tại điểm d khoản 3 Điều 11 Nghị định số 167/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng chống tệ nạn xã hội; phòng cháy; phòng, chống bạo lực gia đình ( Nghị định số 167) quy định: “Cho vay tiền có cầm cố tài sản, nhưng lãi suất cho vay vượt quá 150% lãi suất cơ bản do Ngân hàng nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm vay”.
Vướng mắc trong thực tiễn
Trong thực tiễn áp dụng vẫn còn nhiều vướng mắc, bất cập dẫn đến một số trường hợp tuy có hành vi cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự nhưng số tiền thu lợi bất chính không đủ định lượng cấu thành tội phạm nhưng không có căn cứ để xử lý hành chính. Đó là, đối với các hành vi cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự nhưng số tiền thu lợi bất chính dưới 30.000.000 đồng, không thuộc các trường hợp “đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích….” thì không thể xử lý về hình sự và cũng không thể xử lý hành chính được. Bởi vì Nghị định số 167 về xử phạt hành chính quy định người vay tiền phải “có cầm cố tài sản” thì mới xử phạt hành chính được nếu không có cầm cố tài sản thì không thể xử lý hành chính được. Dẫn đến các đối tượng cho vay khi phát hiện trong quá trình điều tra xác định số tiền thu lợi dưới 30.000.000 đồng và không thuộc các trường hợp “đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích….”. Nhưng sau đó đối tượng lại tiếp tục cho vay, nhưng số tiền thu lợi dưới 30.000.000 đồng cũng không xử lý được. Do đó, trong thực tế khi xử lý các trường hợp cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự cho thấy có một số trường hợp cùng một lúc đối tượng cho vay nhiều người và một người cùng lúc làm nhiều hợp đồng để vay tiền, đồng thời hầu hết các vụ cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự các đối tượng cho vay “không cần thế chấp hoặc cầm cố tài sản của người vay” dẫn đến các trường hợp cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự khi phát hiện mà số tiền thu lợi bất chính dưới 30.000.000 đồng không đủ định lượng để xử lý hình sự thì chưa có chế tài để xử lý.
Đề xuất
Trước tình trạng tín dụng đen bùng nổ, chế tài xử phạt hành chính quy định chưa đủ rõ ràng, chi tiết gây khó khăn cho việc xử lý. Để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc nêu trên, tránh bỏ lọt tội phạm, đề xuất Chính phủ cần sớm sửa đổi, bổ sung vào điểm d khoản 3 Điều 11 Nghị định số 167 cho phù hợp với BLHS năm 2015 và BLDS năm 2015 theo hướng: “Cho vay tiền nhưng lãi suất cho vay vượt quá mức lãi suất cơ bản do Ngân hàng nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm vay”, loại bỏ điều kiện “có cầm cố tài sản” để tránh việc các tổ chức tín dụng đen tiếp tục lách luật.
Nguồn tin: Trương Bảo Trân - VKSND Phụng Hiệp
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
PHẦN MỀM LIÊN KẾT
TIN XEM NHIỀU
THÔNG TIN TRUY CẬP
- Đang truy cập12
- Hôm nay1,126
- Tháng hiện tại120,062
- Tổng lượt truy cập7,590,072
